Flink snijden in EU-begroting
vrijdag 1 mei 2009, Marko Bos

Het CDA heeft eind april zeven ambities voor een krachtige aanpak geformuleerd. Daarmee wil de partij dat ook Europa een steentje bijdraagt aan het beperken van de collectieve lasten. Hierbij een aantal kanttekeningen bij die aanpak, vooral gericht op het achterliggende denken dat exemplarisch lijkt voor hoe vele nationale politici tegenwoordig de Europese integratie benaderen.

Eerst: wat wil het CDA precies? In totaal € 23,2 miljard aan ombuigingen op de EU-begroting waardoor de Nederlandse bijdrage aan ‘Brussel’ met € 1,15 miljard kan worden verlaagd. De € 23 miljard is als volgt opgebouwd:

Eerste constatering: op een EU-begroting van € 134 miljard gaat het om een ombuiging van ruim 17%. Daarmee zou het EU-budget veel meer dan proportioneel bijdragen aan welke mogelijke toekomstige bezuiniging dan ook. Dat vormt niet direct een signaal dat Europa wordt gezien als deel van de oplossing om ons uit deze crisis te helpen en toekomstige uitdagingen aan te pakken.

Wat valt er te zeggen over de afzonderlijke posten?
1.) Het CDA wil 15% (oftewel 6700) minder Europese ambtenaren en boekt daarvoor een besparing van € 1,95 miljard in. Dat is een knap resultaat, want een reductie van de huidige kosten voor de administratie (inclusief kantoorruimte etc. € 7,7 miljard in 2009) met liefst een kwart. Kennelijk wordt de trap van boven schoongeveegd en mogen vooral de hogere functionarissen vertrekken. Overigens geeft het CDA – afgezien van de suggestie om minder tolken in te zetten – niet aan welke taken dan wegvallen. Het lijkt niet meer dan fair dat het EP (nu 6000 medewerkers) dan ook – proportioneel – 900 posten gaat inleveren.

2.) Het CDA wil dat aan nieuwe Europese ambtenaren – die nu “netto het twee- tot drievoudige [verdienen] van Nederlandse ambtenaren op overeenkomstig functieniveau” – een lager salaris wordt geboden en dat de huidige ambtenaren de komende jaren geen loonsverhoging krijgen. Dat worden interessante onderhandelingen met de bonden.

3.) Het is tegenstrijdig dat de EU het roken bestrijdt en tegelijkertijd de tabaksboeren helpt. Het CDA signaleert dat terecht. Maar dit probleem is inmiddels grotendeels opgelost door de invoering van inkomenssteun die van de productie is ontkoppeld. Het genoemde bedrag is ook uit de lucht gegrepen. Deze symbolische bezuiniging moet kennelijk het gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) en het plattelandsbeleid uit de wind houden. Aan de wenselijkheid van fundamentele hervormingen om doelmatigheid en doeltreffendheid van het beleid te vergroten, wordt geheel voorbijgegaan. Waarom niet eens een subsidiariteitstoets losgelaten op het GLB?

4.) Onder de vlag van ‘kansrijk regionaal beleid’ worden de middelen voor cohesiebeleid met 12% (€ 5,8 miljard) afgeroomd. Dat is wellicht kansrijk voor Nederland, maar ook voor regio’s met een ontwikkelingsachterstand?

5.) Maar daar blijft het niet bij. Het CDA stelt dat € 6 tot 8 miljard van de cohesiefondsen onjuist wordt besteed. Dat geld moet terug worden betaald, met een boete erbovenop. In combinatie met de vorige post betekent dat een reductie van de structuurfondsen met bijna 30%.

6.) De Europese belastingdiensten lopen naar schatting € 100 miljard per jaar mis door btw-fraude. Door betere handhaving, zo wordt gesteld, kan € 5,6 miljard meer btw-opbrengst voor de EU behaald worden – die dan weer in mindering kan worden gebracht op de nationale bijdragen aan de EU-begroting. Maar voor die betere handhaving zullen de lidstaten zelf – door betere onderlinge samenwerking – moeten zorgen. De Europese Commissie heeft hier geen bevoegdheden. Het zijn ook vooral de lidstaten zelf die profijt trekken van bestrijding van de btw-fraude. Waarom maken zij er nu niet meer werk van? Hoe zou Europa de btw-fraude dan wel moeten gaan terugdringen? Dan helpt het niet om direct met de bezweringsformule te komen “Leveranciers mogen niet te snel aansprakelijk worden gesteld voor fouten bij een nieuwe aanpak van btw-fraude.”

7.) Het maandelijks vergaderen van het Europees Parlement in Straatsburg staat symbool voor geldverspilling binnen de EU. Heel goed dat het CDA-plan dit fenomeen weer in het juiste perspectief plaatst: € 200 miljoen per jaar is natuurlijk mooi meegenomen, maar in het geheel van de EU-begroting van ondergeschikt belang. Doorslaggevend zou moeten zijn dat een parlement zelf over de zetel(s) en de werkwijze zou moeten kunnen beslissen.

Bij de genoemde ‘zeven ambities voor een krachtige aanpak’ zou je bijna vergeten dat de EU het nu al met een relatief bescheiden budget (minder dan 1% van het nationaal inkomen) en met relatief weinig ambtenaren moet doen. Veel ruimte voor Europese ambities biedt bovengeschetste aanpak niet. Veel aanknopingspunten voor verbetering van de kwaliteit van het beleid of voor het aanpakken van nieuwe uitdagingen (zoals de inrichting van een Europese kennisruimte en een duurzame energievoorziening) evenmin. Jammer; in Nederland blijven we zo gericht op de vraag hoe we minder aan ‘Brussel’ kunnen betalen dat we aan de vraag wat we nu met en in Europa willen, nauwelijks meer toekomen.