Als het Europa goed gaat, gaat het met ons goed
dinsdag 20 november 2012, 16:54, Marko Bos
Het regeerakkoord wil bruggen slaan. Welke bruggen slaat het over het vierstromenland van de Nederlandse Europapolitiek (zie EBN Nieuwsbrief van september 2012) heen naar onze toekomst in Europa?
In hun verkiezingsprogramma’s hebben VVD en PvdA zich beide uitgesproken voor behoud van de Eurozone. Maar de VVD benadrukte daarbij het samenwerken op basis van nationale soevereiniteit. De PvdA koos daarentegen expliciet voor verdere integratie, en daarmee voor het delen van soevereiniteit in de E(M)U. De VVD en de PvdA behoren daarmee ook in de Europapolitiek tot verschillende stromingen.
In het regeerakkoord hebben beide partijen zich kunnen vinden in een positievere toonzetting van het belang van Europa. Het nieuwe motto is: ‘Als het goed gaat met Europa, gaat het goed met Nederland’. De worsteling tussen beide stromingen komt duidelijk naar voren in het eerste ‘programmapunt’ in de Europaparagraaf:
‘Landen gaan zelf over hun eigen beleid maar voor het voortbestaan van de euro is het van cruciaal belang dat alle landen financieel-economisch sterker worden en daarbij naar elkaar toegroeien. Om economische onbalans te voorkomen, houden landen elkaar effectief aan afspraken en worden controlemechanismen waar nodig versterkt.’
Op een actueel hoofdpunt van beleid kiest het regeerakkoord voor de integratieroute door de stapsgewijze totstandkoming van een Europese bankenunie te steunen. De desbetreffende passage staat zelfs tweemaal in het regeerakkoord, niet alleen in de paragraaf ‘Nederland in Europa’ maar ook in ‘Duurzaam groeien en vernieuwen’.
Subsidiariteit is een belangrijk principe van Europese integratie (zie artikel 5 VEU). Nederland gaat de Europese Commissie i vragen welke beleidsterreinen kunnen worden overgedragen aan nationale overheden en zal zelf ook voorstellen doen. Hele beleidsterreinen renationaliseren, dat is nog eens andere koek dan een paar richtlijnen of verordeningen intrekken. Neem het gemeenschappelijk landbouwbeleid. Er is veel voor te zeggen om te stoppen met het geven van inkomenstoeslagen aan boeren, maar dan blijft er nog steeds een omvangrijk geheel aan communautaire regelgeving met betrekking tot landbouw, voedsel en groen. De voorstellen van de Nederlandse regering wacht ik met veel belangstelling af!
Het regeerakkoord stelt ook dat lidstaten “in onderling overleg”(…) “uit het gemeenschappelijk arrangement (Schengen, Eurozone, Europese Unie)” moeten kunnen treden. Deze passage roept vragen op. Artikel 50 VEU voorziet nu in de mogelijkheid van terugtrekking uit de Europese Unie langs de weg van onderhandelingen over de voorwaarden daartoe. Uittreden uit Schengen en de Eurozone is daarvan een afgeleide. Wil het regeerakkoord nu ook de mogelijkheid van een selectief uittreden uit Schengen en/of Eurozone, zonder verlies van EU-lidmaatschap, suggereren? En wil het regeerakkoord met de woorden ‘in onderling overleg’ de in het Verdrag vastgelegde spelregels versoepelen? Dat alles zou onverstandig zijn en zeker de stabiliteit van de Eurozone niet ten goede komen.
‘De lasten tussen Europese lidstaten moeten eerlijk worden verdeeld’. Natuurlijk. Het regeerakkoord wil dat landbouw- en cohesiebudgetten worden verlaagd, ten gunste van investeringen in innovatie en duurzaamheid. Maar de 1 miljard euro korting op de bijdrage aan het EU-budget moet ‘ten minste’ blijven bestaan. Eens te meer een bewijs dat de korting inmiddels een geheel eigen leven is gaan leiden. Overigens: wie realiseert zich dat Nederland – op Luxemburg na de lidstaat met het hoogste bbp per hoofd van de bevolking – op de ranglijst van netto-betalers inmiddels door een aantal minder rijke lidstaten is gepasseerd, en dat Italië in 2011 aan kop stond?
In de paragraaf ‘Immigratie, integratie en asiel’ heeft de VVD nog een paar politieke voetzoekers weten te plaatsen: verlenging van de inburgeringtermijn – die bepalend is voor toegang tot stemrecht en bijstand – van vijf naar zeven jaar. Bovendien zullen ook EU-burgers die het Nederlands niet beheersen, geen bijstandsuitkering krijgen. Dit alles botst met bestaande EU-regelgeving. Deze punten doen erg denken aan de opdrachten waarmee de PVV minister Leers het Europese speelveld instuurde. Overigens: 2013 wordt het Europese jaar van de burger!
Terug naar de kern. ‘VVD en PvdA delen een onverwoestbaar geloof in de toekomst’, zo opent het regeerakkoord. Wat wil Nederland investeren in een gezamenlijke toekomst in Europa?
Na het debat over de regeringsverklaring ging premier Rutte i op bezoek bij Bundeskanzlerin Merkel i voor onderlinge afstemming over kwesties van Europese samenwerking. Een goede gelegenheid om zich te laten inspireren tot een visie op Europa door de regeringsleider die zich op 7 november jl. ten overstaan van het Europees Parlement i verbond aan een verdere verdieping van de Economische en Monetaire Unie en daarbij onder meer de volgende woorden sprak:
Das Nobelpreiskomitee mahnt uns mit seiner Entscheidung, wieder das in den Mittelpunkt zu rücken, was in der gegenwärtigen Krise wirklich entscheidend ist. Das sind nicht die Schuldenstände, Lohnstückkosten und Wachstumsraten, so wichtig das alles auch ist. Das eigentlich Wichtige ist vielmehr die Erkenntnis, dass unsere gemeinsame Währung weit mehr ist als eine Währung. Sie ist das Symbol für die gelungene friedliche und demokratische Einigung Europas. Sie ist das Symbol für ein Europa der Freiheit, des Wohlstands und des Fortschritts.
Es geht daher gegenwärtig um nichts weniger als darum, das Glück der europäischen Einigung für unsere Kinder zu bewahren und fortzuentwickeln. Deshalb verpflichtet der Nobelpreis uns alle, gemeinsam eine bessere Union zu schaffen – ein Europa der Stabilität und der Stärke.