Drie in Europa
dinsdag 10 april 2012, 14:49, Bob Molenaar

Zevenentwintig regeringsleiders komen regelmatig bijeen, een Europese top. Twee ervan zijn steeds de keuze van de media. Wat vinden Sarkozy en Merkel, hebben zij problemen om tot een gezamenlijke opstelling te komen, of zijn zij het eens? En wat vinden zij dan dat er moet gebeuren? Ook de nieuwe permanente voorzitter van de Europese Raad i kiest regelmatig zijn uitgangspunten uit de resultaten van bilateraal Duits-Frans overleg. Logisch toch? Van het allereerste prille begin af vormde Duits-Frans samengaan de motor van de Europese eenwording. En natuurlijk is overeenstemming tussen deze twee politiek en economisch belangrijke lidstaten een goede zaak. Dus geen probleem?

De exclusieve aandacht van de media voor het duo Sarkozy – Merkel, met in elk land nog even een regeltje over wat de eigen regeringsleider ervan vond, geeft meer en meer voor de publieke opinie in de vijfentwintig andere landen het beeld van ‘’een paar grote landen maken het wel uit.” . In de beide betrokken landen hoor je gesputter over het te afhankelijk zijn van de mening van één ander land. Neen, Merkel is niet de president van Europa. En Sarkozy is niet haar eerste minister. Ook niet waar is dat de landen van de Eurozone i nu samen Merkozy heten. Maar media en voorzitter van Rompuy i hebben nu eenmaal geen keus, er is één dominerend geluid van de grootste twee lidstaten.

Dat kan anders. Er zijn voorbeelden uit het verleden. Wanneer de drie landen van de Benelux i in de voorbereiding van een top in eerdere jaren tot een gemeenschappelijke verklaring kwamen, kreeg de inhoud ervan wel degelijk aandacht en invloed. Maar voor zover nu de drie regeringsleiders elkaar nog even ontmoeten voordat het werk van de top begon is dat meer een plichtpleging dan een politiek gebeuren. Politieke inhoud, invloed op de besluitvorming? Niets van te bespeuren. En dat kan anders. En dat zou goed zijn voor de Drie, en voor Europa.

In de drie hoofdsteden zijn natuurlijk heel wat verschillende zorgen, al raakt de Europese crisistoestand elk van hen. In Nederland moet het kabinet steeds even het hoofd draaien en achter zich kijken naar een populistische – en eurosceptische – gedoogpartner i. In België is na heel lang vruchteloos pogen een nieuwe regering gevormd, maar die moet zich nu wel eerst inwerken. In Luxemburg gaat het rustig zijn gang, al heeft staalbedrijf Arcelor wel problemen. Maar premier Juncker i kan ongestoord zijn team van ministers van de Eurozone leiden, al zijn dat alleen de ministers van financiën, omdat Raadspresident van Rompuy ook het voorzitterschap van de Euro-regeringsleiders aan zich heeft getrokken.

Dat de drie regeringen ook niet automatisch hetzelfde denken over het beleid van de Europese Unie is geen probleem. Dat was in het verleden ook vaak het geval, en juist om vanuit drie verschillende opinies tot één geheel te moeten komen geeft kansen op een aanpak die voor 27 verschillende regeringen aantrekkelijk is.

Wil je zoiets tot stand brengen dan behoeft dat wel een permanente gezamenlijke voorbereiding. Ook de initiatieven van Merkel en Sarkozy komen niet zomaar in een paar uurtjes in Berlijn of Parijs uit de lucht vallen, er wordt permanent tussen de betrokken medewerkers overlegd. Dat moet ook met de Drie kunnen. En er is al een stuk fundament waarop kan worden voortgebouwd. In Brussel is het Secretariaat-generaal van de Benelux na de renovatie van het Beneluxverdrag, die op 1 januari 2012 van kracht werd, heringericht, Er kwamen drie inhoudelijke teams die zich onder de hoofden Markt, Duurzame Ontwikkeling en Justitie en Binnenlandse Zaken met een veelheid van concrete dossiers bezig houden, die ook in de Europese Unie aan bod zijn, maar waarin de teams de samenwerking van de drie Beneluxlanden ondersteunen.

Wil men in de top van de Europese Unie ook tot een grondig voorbereid tijdig samengaan komen, dat concrete gezamenlijke beleidsoriëntaties naar buiten brengt, dan zou daarvoor in het Beneluxsecretariaat een vierde team kunnen worden geplaatst. Niet door het rekruteren van nieuwelingen, maar door detachering vanuit de drie permanente vertegenwoordigingen zou een permanent ontmoetingspunt tot stand kunnen komen, dat onder de politieke leiding van de drie permanente vertegenwoordigers zou kunnen worden geplaatst. Een ervaren infrastructuur is aanwezig die permanent in twee talen werkt. Maandelijks zouden de drie regeringsleiders gezamenlijk kunnen bekijken hoe de zaken ervoor staan, of ze in de Top gezamenlijk kunnen optrekken, en of tevoren soms een gemeenschappelijk standpunt naar buiten kan worden gebracht.

Het woord is aan de drie premiers. Wellicht komen ook uit hun parlementen nog reacties. Voor Europa zou het goed zijn als er ook eens een ander geluid wordt gehoord. En voor de drie landen van de Benelux zou het betekenen dat hun mening in dat Europa een groter gewicht zou krijgen. Dus doen!

Bob Molenaar (89) was directeur van de International Union of Local Authorities (IULA), voorzitter van de EBN en secretaris-generaal van de internationale Europese Beweging.