Federalistenvreters actief
donderdag 7 februari 2013, 15:11, Bob Molenaar
In de Zondagse Buitenhofdiscussie medio december was weer heel wat Europa. Een gloednieuw Kamerlid, een ervaren Europarlementariër, een Brabantse hoogleraar en een Nederlander die als Vlaming is gekozen als Europarlementariër en naar de Britse Conservatieven i is overgestapt. En er was een Europese Top aan voorafgegaan waarvoor Voorzitter Van Rompuy i uitgebreid voorwerk had verricht. In een Europa in crisis met desastreuze jeugdwerkloosheid en diep in het sociaal vangnet snijdende bezuinigingen hadden de Ministers van Financiën overeenstemming bereikt over een komend Europees bankentoezicht waarvan de Top nu de laatste punten moest invullen. Grote banken, kleine banken, alle landen of alleen bij gebleken zwakke broeders? Europa in spanning!
En wat kwam eruit? Over het bankentoezicht werd de discussie afgerond en verder? Werd alles verdaagd naar voorjaar of half 2013. En de Europese burger kon zich verder weer afvragen, waar heb ik zo’n Top voor. De Nederlandse premier kwam tevreden thuis. Wat hij bereikt had tegen de crisis? Welnee, niets bereikt, maar een “aantal dingen tegengehouden.” Daar is de premier van NEEderland immers voor.
Het Buitenhof i discussieerde. Terecht over het betrekken van burger, achterban en kiezer bij wat in Europa besloten wordt. Men komt er blijkbaar na zo’n vijftig jaar achter dat de Europese meningsvorming en daarna besluitvorming teveel in een heel deskundige, toegewijde, en over verschil in achtergronden heenstappende, maar te beperkte eigen kring plaatsvond. Weinig contact naar buiten, weinig aandacht in de media. Europa interesseerde de burger immers niet, behalve als Songfestival of Champions League?
Maar het echte gevaar, nieuw Kamerlid en Europawoordvoerder Verheijen i en buitenbeen maar actieve columnist Eppink vonden elkaar gemakkelijk in wat afgewend moest worden. Gevaar voor Europa? De federalisten, die wilden immers een superstaat! De SP i was daarmee al eerder gekomen en had er een referendum tegen Europese plannen mee gewonnen. Weg met die federalisten!
Waar kwam dat onheil eigenlijk vandaan? Ga maar niet terug naar Jean Jaurès`, de volgers van Wilhelm Tell of de Amerikaanse Founding Fathers, Die kwamen wel uiteindelijk uit op een federale staat – al komt een Zwitserse auto nog steeds uit de CONfédération Helvétique CH – en wij hebben al een mooie staat, Nederland, met om ons heen nog een heel stel van die leuke, kleine en grote, natiestaten. Hadden twee oorlogen onderling en in de wereld gevoerd met miljoenen doden. Nu niet meer, gewoon wat samenwerken. Maar in een eerder televisiedebat, tussen VVD-erelid Bolkestein i en D66-prominent Laurens Jan Brinkhorst i had oud-eurocommissaris en nu Euroscepticus Bolkestein – bij wiens kabinet in Brussel Eppink destijds werkte – toegegeven dat al sinds het begin met de Zes van de Europese Kolen en Staal Gemeenschap i een eerste vleugje federalisme in het verdrag was geslopen en de Hoge Autoriteit niet elk veto van een lidstaat hoefde te vrezen als zij het democratisch overeengekomen verdrag uitvoerde. En daarna, ja bij allerlei verdragswijzigingen werd hier en daar een federaal element toegevoegd, gaven de lidstaten een eigen bevoegdheid door aan de Europese organen i. Met natuurlijk zelf ook steeds een stukje medezeggenschap. Maar, aldus Bolkestein, daar moest nu een eind aan komen, aan dat insluipende federalisme.
Al sinds de bevrijding in 1945 waren er pleitbezorgers voor federalisme, voor een Europese federatie. Andere voorbeelden dan de VS of Australië hadden zij niet, al waren er in het nieuwe Europa wel bondsstaten ontstaan, Duitsland, Oostenrijk. Maar het Beieren of Tirol van 1945 hadden geen democratische natiestaatervaring achter de rug. Intussen groeide het integrerende Europa uit tot een statenverband met inspraak van de burger en op kernpunten gedeelde soevereiniteit waar in de wereld geen voorbeeld voor had bestaan of nog bestond. En in die groei ontwikkelde zich het federalisme als een proces, niet als een grote klap. Ieder federalistisch stapje kwam voort – en zal blijven voortkomen – uit gebleken onmacht van het gefragmenteerde uitgangspunt, de samenwerking tussen regeringen, om een essentieel probleem effectief aan te pakken. En onze crisis van nu laat daar nog wel wat van zien! Aanpakken, noodzaak erkend, maar eerst wachten op de komende Bondsdagverkiezing.
Waarop letten? Dat er wat gebeurt, dat men samen tot oplossingen komt. Maar ook dat men daar burger en achterban bij betrekt, en een democratische controle van het gebeuren door Europese en nationale parlementariërs nu eens echt waarborgt. Federalistenvreters zouden zich wat beter in de wordings-geschiedenis van het Europa van nu moeten verdiepen.