De meeste mensen met hart voor Europa zitten zich de afgelopen dagen enorm te verbijten en vragen zich met verbijstering af of er geen alternatieven zijn voor de spierballen politiek en escalatie die we nu waarnemen. Het gros van de Europeanen voelt zich toeschouwer. We zien lange reeksen ‘experts’ aan ons voorbij trekken in de media en proberen onszelf uit de brei van hele en halve waarheden een oordeel te vormen. We zoeken houvast, gedegen analyse, diepere visie. We missen vaak cruciale feiten in de lawine van ideologische posities.

Intussen polariseert de beeldvorming razendsnel voort. Over en weer worden de clichés aangescherpt en wordt het wantrouwen gevoed. Schuld en boete retorica heeft in de beschrijvingen de overhand genomen. Een beeld van incompetente, onbetrouwbare, slecht onderhandelende Grieken wordt geplaatst tegenover een beeld van kille Brusselse belangenbehartigers van het grootkapitaal. Beide beelden helpen echte samenspraak over een uitweg uit de crisis geen stap verder.

Met de degens zo gekruist, lijkt niemand meer verantwoordelijkheid te willen nemen voor wat dit verschrikkelijke politieke gerommel doet met de toekomst van Europese samenwerking. Daarop wordt nu een gigantische wissel getrokken, maar dat grotere belang lijkt volledig uit beeld.

Volgens een groeiende schare gelauwerde economen is een andere vorm van Griekse schuldsanering dringend wenselijk en ook mogelijk als de politieke wil zou worden opgebracht. Dit geldt niet alleen voor Griekenland, maar ook voor sommige andere EU lidstaten. De details van uitwerking van zulke suggesties ontgaan de gemiddelde burger, maar waarom eigenlijk? Waarom zou dit cruciale onderwerp dat de toekomst van Europa in het hart raakt geen voorwerp kunnen zijn van een veel breder gezamenlijk gesprek? Waarom geen EuroVisie festival waarin we de rommel in het Europese huis gezamenlijk eerlijk onder ogen zien en gezamenlijker opruimen? Waarom geen helder beeld geschetst van welke rekensommen achter de schermen worden gemaakt en van wie er eigenlijk wijzer wordt van de voortduring van de crisis?

Waar zitten de mensen die met voldoende integriteit over de waarde van Europese samenwerking kunnen spreken? Het is hoog nodig dat haalbare en constructieve suggesties voor een betere toekomst voor Europa breder worden gedeeld en besproken. Het is misschien ook tijd de last die dit vergt voor één keer gezamenlijk te dragen. Om te voorkomen dat hele bevolkingen over de kling worden gejaagd.

Er zijn in de hitte van het huidige Griekenland debat gelukkig mensen die blijven aandringen op diplomatie, pragmatisme en geduld. Dat is wijs. De Griekse zaak is ons aller zaak en vraagt ‘keeping our cool’ en uiterste zorgvuldigheid. Maar de situatie legt ook de meest fundamentele makke van de huidige Europese politiek bloot. Achter de lawine van visies en opinies over ‘what next’, gaapt het pijnlijke gebrek aan een basaal gevoel dat we als Europeanen – als we ons meer zouden durven verenigen voor een gezamenlijke toekomst – een groot aantal kwesties samen zouden kunnen adresseren. Of het nu gaat over migratie, jeugdwerkeloosheid, of schuldenproblematiek als in Griekenland: binnen de kaders van het huidige politieke bedrijf komt de basissolidariteit die het vergt zulke vraagstukken creatiever tegemoet te treden, maar niet van de grond.

Tegelijkertijd steken er buiten-de-box wel degelijk allerlei nieuwe initiatieven de kop op. De actie van de Londense Thom Feeney voor een crowdfunding Grieks Bailout Fund is een briljant voorbeeld. https://www.indiegogo.com/projects/greek-bailout-fund?fb_action_ids=10153134317887585&fb_action_types=indiegogo%3Acontribute#/story) Niet omdat de man in 6 dagen via social media 1.2 miljard bijeen zal brengen (hoewel?), maar omdat dit gekke plan mensen uit hun winterslaap haalt, doet opstaan tegen verlammend cynisme, tegen dode politiek, en tegen het gevoel dat er geen alternatieven zijn.

Het is hoog tijd dat mensen in Europa met dit soort energie zich steviger organiseren. Reclaim Europa: Buiten de box! Europa heeft eeuwenlange tradities van oorlog, tweespalt en al te lokaal, verwoestend eigenbelang. Maar Europa heeft evenzeer grootse en inspirerende tradities van continentale maatschappelijke samenwerkingsverbanden en creatieve innovatie, van solidariteit en paden uit de miserie. Met de EBN willen we graag meewerken aan dit laatste spoor.

Het lot van Griekenland gaat ons aan het hart, Griekenland hoort in Europa, Griekse burgers zijn Europese burgers. De EBN zal zich dus blijven inzetten voor:

• Vormen van schuldsanering die landen niet over de kling jagen.
• De opbouw van duurzame systemen in Europa waarmee landen zich economisch overeind kunnen houden en waardig kunnen leven in een tijd van toenemende globalisering.
• Innovatieve initiatieven die beogen de basissolidariteit in Europa beter vorm te geven, niet los van de rest van de wereld maar als bijdrage aan de wereldwijde zoektocht naar eerlijkere verdeling van kansen en middelen.
• Vormen van informatiedeling en publieke dialoog waarmee mensen een gebalanceerdereen feitelijker geinformeerd beeld kunnen krijgen van welke krachten de ontwikkelingen in Europa sturen, om zo eerlijkere machtsverdeling te bewerkstelligen.
  
  Godelieve van Heteren, voorzitter EBN (1 juli 2015)