Herstel van stabiliteit van de Eurozone in tien stellingen
donderdag 1 september 2011, 9:04, Marko Bos
1. De crisis rond Griekenland kon ontstaan doordat de andere lidstaten en de financiële markten lange tijd niet hebben opgelet en omdat we zelf zo min mogelijk Europese inmenging in ons beleid wensten – en daarbij jarenlang zelfs afspraken over controle van nationale statistieken tegenhielden.
2. Praten over een ‘politieke unie’ of een ‘fiscale unie’ helpt ons niet verder. Politieke unie is een vaag begrip dat verwarring zaait en de indruk wekt dat voor de stabiliteit van de eurozone een vorm van ‘politieke eenheid’ nodig is. En ‘fiscale unie’ riekt naar een gezamenlijk begrotingsbeleid en/of vergaande belastingharmonisatie. Dat is allemaal niet aan de orde.
3. En een ‘economische regering’ voor de eurozone, zoals door Merkel en Sarkozy voorgesteld, heeft vooral symboolwaarde. Waar het om draait, is de E van EMU van voldoende effectieve instrumenten te voorzien. De EMU is een twee-eenheid van een economische en een monetaire unie, maar de economische poot is onderontwikkeld in vergelijking met de monetaire poot. Meer verplichtende coördinatie van het economisch beleid van de lidstaten is hard nodig. Immers, beleidsfouten in de ene lidstaat kunnen keihard terugslaan op andere lidstaten. En voor het herwinnen van effectief handelingsvermogen zijn de lidstaten op bindende vormen van samenwerking aangewezen.
4. Wie een EMU aangaat, moet enige soevereiniteit inleveren. Materieel hoeft dit niet veel in te houden zolang we nationaal maar verstandig beleid voeren. Maar het is onzinnig om te suggereren dat de stabiliteit van de eurozone elders beperkingen oplegt maar ons niet zou (mogen) raken. Dat helpt ook niet om het maatschappelijk draagvlak voor de EMU te versterken.
5. In de EU is een onafhankelijke toezichthouder nodig die zo nodig kan ingrijpen en lidstaten tot de orde kan roepen. Daarvoor is destijds de Europese Commissie i in het leven geroepen. Er is geen enkele reden om daarvoor een andere instantie in te stellen (zoals de Kamermotie Weekers-De Nerée van mei 2010 suggereert). Integendeel, Nederland heeft er alle belang bij de positie van de Europese Commissie te helpen versterken en de communautaire methode in ere te herstellen.
6. Sancties op slecht beleid zijn niet geloofwaardig zodra een lidstaat in de gevarenzone zit. Dan zijn boetes en dergelijke contraproductief. Maar ook in de daarin voorafgaande fase van het corrigeren van buitensporige tekorten is het boetewapen te bot gebleken voor praktische toepassing. Daarom moet veel zwaarder worden ingezet op preventie van buitensporige tekorten en op het tijdig aanpakken van macro-economische onevenwichtigheden. Dat vraagt om een verdergaande bemoeienis van de EU met de voorbereiding van het financieel-economisch beleid.
7. Bij het crisismanagement heeft de EU belangrijke bakens verzet en tot voor kort ongekend instrumentarium ingezet. Desondanks heeft de Europese politiek de afgelopen anderhalf jaar steeds achter de feiten van de financiële markten aangelopen. Het wordt tijd voor een grote stap voorwaarts om het initiatief te nemen, politiek leiderschap te tonen en daardoor de financiële markten te imponeren.
8. Belangrijke ingrediënten van een effectief en geloofwaardig beleidspakket zijn:
– Spoedige aanvaarding, zonder afzwakkingen, van het pakket wetgevingsvoorstellen voor verscherping van de regels voor en het toezicht op het begrotingsbeleid en het economisch beleid waarover het Europees Parlement op 14 september as. stemt.
– Een forse uitbreiding van het noodfonds EFSF.
– De invoering van euro-obligaties.
9. De invoering van euro-obligaties kan, mits slim vormgegeven, de noodzakelijke budgetdiscipline helpen versterken.
10. We zitten met z’n allen in hetzelfde EMU-schuitje. De ontbinding van de EMU is géén reële optie. Deze zou met langdurige onzekerheid en grote economische schade voor alle betrokkenen gepaard gaan. Versterking van verantwoordelijkheid en van solidariteit moeten hand in hand gaan om deze storm te doorstaan.