Nederland in Europa: onverantwoord en onbeholpen
maandag 6 december 2010, 15:46, Bob Molenaar

Terwijl wij nog midden in de nasleep van de financiële crisis zitten en land voor land moeten bijstaan om de Euro i overeind te houden, en bovendien nog druk bezig zijn om de nieuwigheden van het Verdrag van Lissabon i in de praktijk te brengen, hebben twee landen de aanvaarding van een compromis met het Europees Parlement i over de begroting voor 2011 verhinderd, zodat alles weer over moet en het Europese gebeuren begin volgend jaar ernstig in de knoop komt. Was er dan teveel gevraagd? Welnee, Parlement en Commissie waren akkoord gegaan met de door de Raad i zelf al aangegegeven 2.9% verhoging. Enige voorwaarde van de kant van het Parlement: overleg over de toepassing van twee nieuwe artikelen in het Lissabonverdrag, die gaan over meerjarenbegrotingplanning en eigen inkomsten voor de Europese Unie i. Het verdrag bepaalt dat het EP daarbij medezeggenschap heeft, maar hoe je dat realiseert moet uiteraard nog worden uitgewerkt. Wie zijn er dan tegen overleg? Groot Brittannië en ….Nederland.

Intussen heeft het Parlement nog een tweede kans geboden om in een nieuwe Raadszitting de schade te herstellen; of dat ervan komt, moeten wij maar afwachten.

Hoe heeft het zover kunnen komen dat nu uit andere lidstaten, Parlement en Commissie geen goed woord over Nederland meer te horen valt en er – onterecht – zelfs voor wordt gepleit om hulp aan Nederlandse werklozen maar even te laten wachten? Dat het blokkeren van de begrotingsbehandeling in de huidige Europese crisissituatie onverantwoord was lijdt geen twijfel. En onbeholpen?

Om dat te beoordelen zijn twee benaderingen nodig, een kritisch bezien van de Nederlandse mogelijkheden in het Europese gebeuren, en een blik op de achtergronden van de Britse houding. In het Europa i van vandaag zijn de mogelijkheden van elk land om een eigen aanpak wet te doen worden uiteraard beperkt: je hebt een meerderheid, soms de instemming van alle 26 andere lidstaten plus een meerderheid van het Parlement nodig om je plannetje te realiseren. Alleen dwars gaan liggen mag een enkele keer nodig zijn, het kost je wel veel goodwill voor alles wat je wel wilt bereiken. Dan maar rondzwerven en zo nu en dan tegen de ene grotere broer, dan weer tegen de andere grote broer aan gaan liggen? Dan word je de speelbal van de groten, je bent blijkbaar te koop. En veel levert dat niet op. Er zou best een andere weg gekozen kunnen worden, die je van speelbal tot medespeler maakt. Nu draait elke zitting van de Europese Raad om wat Merkel en Sarkozy de voorgaande dagen en uren gezegd of juist niet gezegd hebben. Andere stemmen hoor je vrijwel niet. Dat kan, en was wel eens, anders. Natuurlijk is het hoogst belangrijk dat de twee grootste Euro-landen samen optrekken, maar de rest doet er ook toe. Goed voorbereid Benelux i-overleg en op aanvaarding door een brede meerderheid afgestemde gezamenlijke standpunten van de Drie zouden wel degelijk een echo krijgen in debatten en media. De Drie hebben onderling geen gelijkluidende aanpak? Dat geldt zonder meer voor de totale 27 waarvoor hun standpunt bedoeld is. Uitzoeken dus, wat kan!

In de begrotingskwestie zijn wij de Britten te hulp geschoten. Alleen de zaak blokkeren had hen in een te moeilijk parket gebracht, maar samen met een van de oprichterstaten kon je het wel doen, moet Londen geredeneerd hebben. En wat is de achtergrond van dat Londen, van premier Cameron? Om daar een oordeel over te geven neem ik mijn toevlucht tot een anekdote. Cameron heft al herhaaldelijk Margaret Thatcher als zijn lichtend voorbeeld ten tonele gevoerd. Daarom deze herinnering.

Een anekdote moet onze Europaminister Ben Knapen i wel tot lering kunnen trekken. Hij komt immers van de NRC i, en elke avond neem ik na de voorpagina allereerst de achterpagina van mijn NRC door. Vanwege het Ik-je en Frits Abrahams, anekdotische bijdragen doorgaans. Nu de mijne.

Margaret Thatcher werd in 1975 door de Britse Conservatieven i als Leider van de Oppositie aangewezen. In die hoedanigheid bracht zij ook een officieel, door de Britse ambassade georganiseerd, bezoek aan Nederland, en ontmoette ministers, politici, topmensen uit het bedrijfsleven. De Britse ambassadeur – een persoonlijke vriend, die een groot voorstander was van de Europese integratie en van een actieve deelname van zijn land daaraan – gaf een receptie. `Toen ik aankwam, zei hij tegen mij: Bob, ik zet jou met haar op een sofa. Jij moet proberen haar te overtuigen over Europa, veel succes! Zo kwam het dat ik meer dan een half uur op een rustieke Britse sofa met de Iron Lady heb gediscussieerd. Zonder succes natuurlijk. Toen ik dat aan de ambassadeur rapporteerde, zei hij: “Dat verwachtte ik al. She is utterly provincial.” Destijds een krasse kenschets van een diplomaat, maar wel tekenend, niet alleen voor Thatcher, maar ook voor haar bewonderaar Cameron. Ook voor zijn bondgenoot Nederland?

Zijn wij een provinciaal denkend landje ergens aan de rand van Europa? Met excuses uiteraard aan onze provincies, die ik hoger pleeg te schatten, als oud-regiobestuurder, dan de gemiddelde Nederlander, maar provinciaal opereren brengt je in Europees verband niet veel verder. Onbeholpen dus. Nederland is een betere aanpak waard, en heeft die broodnodig. Want dat brood, met beleg, komt uit dat Europa.

BOB MOLENAAR

oud-voorzitter Europese Beweging Nederland

oud-secretaris-generaal internationale Europese Beweging