Het was een rake vondst van de satyrische fake-nieuwssite De Speld op 16 oktober: “Nederland stuurt 150 boeren naar Syrië”, aldus de kop. “Het kabinet heeft in reactie op de spanningen in Noord-Syrië zijn steun geactualiseerd”.
Om te vervolgen: ‘Minister Bijleveld van Defensie: “De boeren hebben de afgelopen dagen duidelijk gemaakt dat ze bloed willen zien. Ondertussen staan de Koerden machteloos tegen de Turkse invasie. Ik denk dat deze groepen een hoop voor elkaar kunnen betekenen. In Noord-Syrië heb je geen overheid die je betuttelt met vage regeltjes over stikstof. Sterker nog: je hebt er helemaal geen overheid. Je kunt gewoon lekker je gang gaan met je trekker. Beetje pesticiden spuiten over je akker of over een woonwijk. Ze vinden het allemaal prima daar'”.
De Speld wist verder nog te ‘melden’ dat de Turken geschrokken hadden gereageerd: “De Turkse minister Mevlüt Cavusoglu verzoekt de regering om niet buitenproportioneel op te treden en gewoon troepen te sturen”.
Vijf dagen eerder had De Speld ook al het nodige bijtende commentaar te bieden, in een stukje getiteld “Turkse inval in Syrisch Koerdistan: wat kun je zelf doen?” Er volgden diverse suggesties onder het motto ‘Een beter Noord-Syrië begint bij jezelf’, zoals het planten van een boom in het oorlogsgebied, met als laatste: installeer een app die updates geeft over de situatie. “Het fijne aan deze app is dat je niet meteen in actie hoeft te komen, maar dat je door het downloaden aan de appstore kunt laten weten dat er interesse is in Koerden”.
Misschien meer dan menig serieus krantenartikel bieden deze twee satirische stukjes een dodelijk commentaar op de totale politieke en militaire onmacht van Europa als de wereld ergens aan haar randen in een bloedbad verandert. En na het kortzichtige verraad van de Koerden door Trump, die Amerika daarmee tot een volstrekt onbetrouwbare bondgenoot heeft gemaakt, is dat zichtbaarder geworden dan ooit. Moskou is meteen in het geopolitieke gat gesprongen dat Washington heeft laten vallen. Europa staat opnieuw bij voorbaat buiten spel – van Brussel wordt eigenlijk niet eens meer iets verwacht.
Daar maakt, zo moet men helaas constateren, Europa het ook zelf naar. Natuurlijk: het optreden van Erdogan wordt in stevige woorden bekritiseerd, zoals ook NAVO-chef Jens Stoltenberg plichtmatig de Turkse president opriep zijn optreden “proportioneel” te laten blijven. Maar van stevige woorden trekt die zich niets aan, zolang die niet door stevige daden worden gevolgd. Misschien toch eens definitief de stekker uit de EU-toetredingsonderhandelingen trekken? Nou nee – we hebben de Turken immers straks ook weer nodig. Om vluchtelingen buiten te houden, want de allergie voor binnenlands politiek rumoer is met al die populisten groter dan voor buitenlandse instabiliteit. Op zich best begrijpelijk, maar de openlijk geëtaleerde angst daarvoor ontgaat ook de Turkse buitenwacht niet.
Daarom was dat eerste stukje in De Speld zo raak: voor een paar boze boeren en hun trekkers gaat in Nederland menig provinciehuis meteen op de knieën, en in Den Haag vervolgens het poldermodel van terugkrabbelen – teneinde het onvermijdelijke toch maar weer even uit te stellen – van stal. Anders gaan Wilders en Baudet er straks immers in de Kamer met kostbare coalitiezetels vandoor. Dus als Erdogan dreigt de vluchtelingensluizen open te zetten wanneer Brussel nog één kritische kik geeft, roept Europa manmoedig zich niet te zullen laten chanteren – maar houdt men dat, als straks puntje bij paaltje komt, dan echt werkelijk vol?
Nog nietszeggender was de reactie van minister Blok van Buitenlandse Zaken. Ankara kreeg te horen dat hij het offensief “veroordeelde”. Daarvan zullen ze ginds onder de indruk zijn. “Niemand is gebaat bij de mogelijke verschrikkelijke humanitaire gevolgen”, zo voegde Blok eraan toe. O ja? Assad blijkt daar nu reeds heel veel bij gebaat te zijn, omdat de Koerden, gedwongen te kiezen tussen de Duivel en Beëlzebub, nu voor het Syrische regime hebben geopteerd. En in het Kremlin wordt de rekening eveneens iets anders opgemaakt dan op het Binnenhof. Partijen moeten “terughoudendheid betrachten”, zo zei Bloks woordvoerder ook nog, en “oog houden voor de militaire consequenties”. Wel, dat laatste doen ze in Damascus, Ankara en Moskou misschien wel meer dan Den Haag lief is – en is voor hen nu juist reden om net wat minder terughoudend te zijn.
Een dag eerder, nadat Trump de boel de boel had gelaten, had Blok Washington “om verduidelijking” gevraagd. Verduidelijking? Installeer een app, om met De Speld te spreken. Weinig doortastender gedroegen zich sommige parlementariërs. Die waren uiteraard door de Turkse inval ‘geschokt’. Nederlandse politici zijn namelijk voortdurend ‘geschokt’, alsof ze op het Binnenhof permanent moeten balletdansen op een defecte hoogspanningskabel.
Maar leidt al dat geschokt zijn ditmaal tot enige daadwerkelijke activiteit? Of installeert ook de Kamer toch bij nader inzien liever een app? In alle boosheid werd meteen om stevige sancties tegen Turkije geroepen. Maar wel ook meteen geclausuleerd, omdat VVD-woordvoerder Sven Kopmans niet wilde dat dit ten koste zou gaan van “onschuldige burgers”, waarmee hij behalve slachtoffers ginds vooral Nederlandse exporteurs bleek te bedoelen: “We moeten voorkomen dat sancties Nederlandse inkomens en banen raken”.
Deze insteek past naadloos in een eeuwenoude nationale traditie van pappen en nathouden, waarmee ook de boeren steeds weg weten te komen. Want serieuze sancties zullen altijd ook eigen inkomens en banen raken – het lukt nooit zonder de moed om te snijden in eigen vlees. Wie daartoe niet bereid is, is gedoemd aan de zijlijn te blijven staan, en machteloos om ‘verduidelijking’ te verlangen van iets wat voor de goede verstaander allang geen verduidelijking meer behoeft.
Thomas von der Dunk, 23 oktober 2019