Op 28 februari 2019 werd onder grote belangstelling in de Campus Den Haag van de Leidse Universiteit de nieuwe biografie Alfred Mozer, Duitser, Nederlander, Europeaan (1905-1979) ten doop gehouden.
Alfred Mozer (1905-1979) was een vroege en belangrijke voortrekker van de Europese beweging. Al qua afkomst en levensloop was hij een Europeaan, geboren in München als zoon van een Hongaarse vader en een Duitse moeder. Hij groeide op in een socialistisch milieu en werd een politiek actieve journalist. Hartstochtelijk verdedigde hij de zwakke Duitse democratie tegen het oprukkend nazisme. Al in 1933 moest hij naar Nederland vluchten. Zijn Duitse nationaliteit werd hem ontnomen, hij was ‘onwaardig Duitser te zijn’. Er volgden zeven jaren van politieke ballingschap in Amsterdam en daarna vijf oorlogsjaren in eenzame onderduik in Poortugaal bij Rotterdam. Na de oorlog werd hij Nederlander. Hij sloot zich aan bij de PvdA en werd daar de eerste Internationaal Secretaris. Daarnaast was hij actief in de Europese federalistische beweging en bouwde een indrukwekkend internationaal netwerk op. In 1958 werd hij politiek adviseur en kabinetschef van de eerste Nederlandse Eurocommissaris in Brussel, Sicco Mansholt.
Auteur en EBN lid Paul Weller ging in op Mozers leven en werk en hoe dit zich afspeelde tegen de achtergrond van dramatische ontwikkelingen in Europa: de Eerste Wereldoorlog, de ondergang van de Weimarrepubliek, de Tweede Wereldoorlog. De gevolgen hiervan ondervond hij aan den lijve. Het maakte hem na de oorlog tot een hartstochtelijk pleitbezorger van een verenigd Europa. Niet alleen vanwege de nieuwe dreigingen die voortvloeiden uit de Koude Oorlog, maar ook vanuit een voortdurende zorg over een mogelijke terugval naar oude en nieuwe vormen van eng nationalisme. Weller benadrukte hoe de studie van Mozer’s leven hem er opnieuw van bewust had gemaakt dat niets ‘onvermijdelijk is’: ‘Er waren keuzen, ook toen. Net als nu.’
De inleiding van de auteur werden gevolgd door drie reflecties op de belangrijkste dimensies van het leven van Alfred Mozer en de waarde van deze biografie voor de discussies over Europese ontwikkelingen.
Leiden Universiteit historicus Patrick Dassen plaatste de vroege publieke en politieke activiteiten van Mozer in de context van de Weimar Republiek. Historicus en voormalig Europarlementariër en PvdA Internationaal Secretaris Jan-Marinus Wiersma reflecteerde op de naoorlogse PvdA tijd van Mozer en Mozer’s unieke positie als Duitse Nederlander/Nederlandse Duitser, die als eerste PvdA Internationaal secretaris zijn eigen rol speelde in de relaties tussen sociaaldemocratische partijen in Europa en de vormgevende discussies in de sociaaldemocratie in Europa post-1945. Europarlementariër en huidig IS van de PvdA Kati Piri onderstreepte het belang van gepassioneerde Europeanen als Mozer ging in op de relaties met het heden en de voortdurende intellectuele en praktische inzet die nodig is om het hoofd te bieden aan een aantal grote gedeelde Europese problemen, waarvoor ook historische kennis van de diverse ontwikkelingen in Europa van groot belang is.
