Publicaties

Bij het Amerikaanse onderzoeksbureau PEW Research Center verscheen deze week een belangrijke survey, die een positievere houding ten aanzien van de EU laat zien. In tien EU landen werden mensen geinterviewd, waaruit blijkt dat er nergens buiten de UK meerderheden zijn om de EU te verlaten, dat mensen geloven dat deelname aan de EU per saldo positief is, maar wel vragen om betere democratische vormgeving, en kritisch zijn op het migratiebeleid en zorgen hebben over economische performance.

Zie voor het hele rapport: http://assets.pewresearch.org/wp-content/uploads/sites/2/2017/06/15103437/Pew-Research-Center_Post-Brexit-European-Views-of-EU_Full-Report_06.15.2017.pdf

The morning after the election of Emmanuel Macron to the presidency of France, many French and Europeans find themselves in a state of critical anticipation.

Certainly, many are glad and relieved to see that the presidency has gone to a person with an open social orientation, a constructive European stance. In a country with 23% youth unemployment and an economic order in dire need of reform, it is significant that many French citizens have put their hope in a relative ‘newcomer’ (“neither left nor right”), and dream that his election may shift the balances of power. At the same time, a substantial part of Macron’s electorate (43%) has primarily voted for him to keep his adversary Marine Le Pen out of the Élysée. Macron’s win in the first round amounted to merely 23,7%.  And En Marche’s political agenda (https://storage.googleapis.com/en-marche-fr/COMMUNICATION/Programme-Emmanuel-Macron.pdf), especially its economic reform paragraphs, will take a lot of negotation to translate into practice, given France’s structures of vested interest.

The political landscape in France as elswhere in Europe is deeply divided and the political promise of a ‘brighter future’ still has to be delivered.

On Europe, Macron’s En Marche program is ambitious. It is focused on creating new employment, protecting Europe’s democratic values, investing in the eurozone, introducing a European minister of Economic Affairs and Finance, dealing with tax evasion, fighting against corporate flight, keeping European companies partially in Europe, with a Buy European Act. The French president wishes to generalize the Erasmus program to non-university student levels, create a proper European defence program, fight the many inefficiencies in European cooperation, protect crucial European industries, safeguard the internal market in which the same rules should apply to everybody, support start ups, create one energy market, with clear tariffs on carbon emission. This is a huge agenda for which senior negotiation skills will be required.

Fortunately, the main stakeholders in this European drama display a sense of gravitas. Nobody seems to be gloating: there is no reason for complacency.  It is clear enough to most that we live in times of major socio-economic and cultural transformations and ditto challenges that can only be addressed collectively. Polarizations as in the rhetoric of ‘patriots versus globalists’ or ‘winners versus loosers’ of globalisation are not helpful. They divide people at a time when all effort should go to reconnecting and uniting.

Furthermore, the current complexity of things is impossible for any single politician or group to handle. We need to free ourselves from any Messiah complext. We just have to recall how politicians like Barack Obama, Tony Blair or in our country Wouter Bos were also cheered into power, when they arrived as relative newcomers ‘full of promise’ on the scene: sooner or later, reality always kicks in.

Thus: if this is to be another moment of hope, we should not leave it to any president or political party to deliver, but construct it as an opportunity for a new social engagement and contract. Citizens will have to move out of their consumer or observers’ mode. We need to step up to the challenge as a matter of urgency.  Interestingly enough, Macron’s Europe paragraph contains an interesting starting point for such dialogue when it proposes ‘citizens conventions’ to construct the new agenda for Europe. Let’s make that concrete. Let’s start there to help ‘load’ and substantiate Europe’s future. Since Europe is us, it’s future is ours!

Godelieve van Heteren, chair EBN

Senses of security, sources of inspiration, forms of inclusive action

With the presidential election results in France leaning towards a victory of Emmanuel Macron in a couple of weeks, and the elections in other European countries (Germany, the UK, Italy) on the horizon, the comments on the state of the European lands are abundant and critical. Across the board, we witness disillusionment with established politics, which in France expressed itself by two ‘outsiders’ – Macron and Le Pen – winning the first round and sidelining the two political families, which for years had called the shots.

En Marche is the name of Macron’s movement for France. This sounds pleasantly energetic, but the big question – for France as for the rest of Europe – is:  En Marche, towards what?

Much public debate seems to be devoted to an endless reiteration of the rather divergent expressions of public dissatisfaction. The spotlights are on people’s anxieties about their economic prospects in a globalized world, their unease with cultural diversity, the complaints about too many ‘outsiders’, or the popular anger at the complacency and lack of empathy of which they accuse those in power. Such analyses, however understandable and justified, are not very satisfactory, for two reasons. First, they are rarely carried to their ultimate, very painful conclusions regarding everybody’s exact responsibilities for the status quo. They tend to deteriorate into self-righteous hackling which detracts from the constructive alternatives that are – ironically – everywhere in the making.

We live a time of growing complexity, enhanced by a tremendous acceleration in communication and the mobility of money, markets and people. Numerous publications have documented the tensions and uncertainties caused by all this turbulence. They deliberate on who in the current dynamics actually gain power, who are loosing out and who – systematically – lag behind.

There is no shortage of diagnose. But the therapies are tough and thus postponed.

In line with our civic tradition and mission, the EBN has decided to focus specifically on exploring new possibilities for European cooperation. We work from a civic perspective, together with other European civic movements. We consciously connect ourselves with constructive European alternatives.

This has proven an inspiring exercise. There is a rich arena of such vital alternatives – some already quite developed, some in statu nascendi – which one could categorize under three broad categories.

1. We see a range of activities, which address people’s senses of security in the broadest sense of the word. One can for instance think of all the new actions to secure our planet, the enthusiastic explorations of more sustainable economic models, the attempts to arrive at new socio-economic and social contracts and formulate new equity agendas.
2. A second group of initiatives aims to articulate new sources of inspiration, new images and narratives, in the arts, in literature, and in many novel cultural alliances. You can e.g. also think of the exciting exchanges between people working ‘sharing economy’.
3. And there are movements which focus on establishing new forms of action, new practices, such as is e.g. the case in the new network democracy initiatives that spring up in many places, or in the attempts to connect citizens across a wide array of subjects that affect us all..

From a basic awareness that it is vital to be ‘rooted’, ‘connected’, ‘inclusive’, many of these initiatives start locally. But thanks to social media, much quicker than before one can see people engage in building larger, national and international networks of enthusiastic citizens. Their vanguard frequently challenges established institutions. But in a growing number of cases they also interact creatively with established institutions, which recognize that time is up for old ways of going about their business. Think of the sustainable energy coalitons, for instance.

Looking at the European arena this way, it is clear that besides a politics of fear and a politics of muddling through – which still dominates the pages of our newspapers but is detrimental to the future of Europe – there is a politics of new vitalization in the making,  still trying to find its solid forms, but hopeful.  Here, a smart dialogue between the old ‘builders of Europe’ and the inspiring new initiatives may be of immense value. The EBN is well positioned to input its members’ wide experience into these new arenas. As partners in dialogue, in new coconstruction.

So, some wish to declare Europe moribund? Vive l’Europe! This is the time for Europe’s citizens. En marche!

Godelieve van Heteren, chair European Movement Netherlands

EBN Leden Interview: Gesprek met EBN-erelid Hans van Borselen
Terwijl Europa van alle kanten onder druk staat, borrelen tegelijkertijd overal nieuwe initiatieven op. En gaat een aantal Europeanen van het eerste uur intussen gestaag door.  Hans van Borselen is een van de mensen die sinds jaar en dag de slogan hanteert dat de regio de sleutel tot Europa is. Van Borselen, 37 jaar lid van de EBN en sinds de zomer van 2016 erelid van de Vereniging stond aan de wieg van het Europa Netwerk Noord-Nederland, dat drie tot vier keer per jaar bijeen komt om met enthousiaste Europeanen uit Groningen, Friesland en Drenthe thema’s te bespreken die mensen direct raken. Daarnaast spreekt Hans als ervaringsdeskundige veel met jongeren over Europese zaken. 

Wat motiveerde je destijds om lid te worden van de EBN ?
Dat heeft te maken met de belangstelling voor Duitsland. Mijn eerste vrouw was half-Duits. In 1977 schreef Jerome Heldring een column geschreven in de NRC over hoe weinig er geschreven werd over Duitsland en dat het beginnen met Duitslandstudies zeer gewenst zou zijn. Ik heb hem de volgende dag opgebeld met de vraag of hij en ik aan de slag konden gaan met de voorbereidingen voor het stichten van een Duitsland –Instituut. Heldring organiseerde samen met mij een werkgroep met zwaargewichten uit politiek, wetenschap en journalistiek. Er zijn daarna in 1979 twee goede conferenties georganiseerd met personen uit boven genoemde sectoren. Thema’s waren de Duitse eenheid, de Duitse veiligheid, de situatie in de Bondsrepubliek en de Nederlandse-Duitse betrekkingen. In de discussie kwam geregeld de relatie tussen Duitsland en Europa aan de orde. Die inleidingen zijn gebundeld in het boekje In de schaduw van Duitsland.

Vlak daarna heeft de EBN een lezing georganiseerd over Duitsland in het kader van de EU. De inleiding werd gehouden door Wim van Eekelen, toen staatssecretaris Europa. Een werkgroep uit de EBN wilde een rapport schrijven over de situatie in de BRD en de gevolgen daarvan voor Nederland. Het initiatief voor dit rapport werd genomen door Yvonne van Rooy, toen voorzitter van de EBN afdeling den Haag. De werkgroep bestond uit Jan Bron Dik, Bert Doorn en ondergetekende. De drie thema’s waren politiek, economie en defensie. De titel van dit rapport was “Is Duitsland ( ons) de baas” ? Wanneer je Duitsland noemt heb je het gauw over Europa ?

Wat zijn de veranderingen in de Europese zaak die jou het meest beziggehouden hebben de afgelopen jaren?
Dat burgers weinig of geen belangstelling hebben voor de EU. Dat de EU moeilijk in elkaar steekt, maar dat met concrete en praktische zaken een en ander verduidelijkt kan worden en dat de EU veel bereikt heeft voor de Europese burgers, met name vanwege de positieve effecten van de Interne markt. Tenslotte zijn te veel Europeanen ervan overtuigd dat de EU  de  baas is van de EU-landen. Velen weten niet dat de Europese Commissie alleen voorstellen doet op basis van initiatieven van Europese landen, dat de nationale regeringen daarmee instemmen en dat daarna het Europese Parlement zijn goedkeuring moet verlenen.

Wat is jouw analyse van de huidige situatie waarin Europa zich bevindt ?
Algemeen wordt geconcludeerd dat er te veel en overbodige regelgeving bestaat evenals een zware bureaucratie. Een aantal EU-leden wil zo min mogelijk bemoeizicht vanuit “Brussel” of wil zelfs uittreden, zoals dat zich ontwikkelt in het VK, en mogelijk ook in andere landen. Als gaat blijken dat uittreden grote negatieve economische gevolgen heeft dan zullen andere landen zich nog eens achter de oren krabben. Volgens mij gaat de Brexit op de duur naar een Bretin, en beseffen de lidstaten dat er weer meer eenheid komt om Europa  sterk te houden, onder het voorbehoud dat kritisch wordt gekeken welke hervormingen binnen de EU broodnodig zijn.

Wat zijn je belangrijkste ervaringen met het Europese Netwerk van Noord-Nederland?
Er zijn veel niet-commerciële en commerciële organisaties en instellingen die meer en meer geïnteresseerd zijn in de EU. Maar  tot  begin van deze eeuw was er nog geen platform in het noorden des lands waar deze organisaties elkaar regelmatig konden ontmoeten om samen de relaties met “Brussel” te bespreken en op verschillende punten gezamenlijk op te treden. We hebben dat platform opgebouwd. En vanwege alle contacten zijn er ook bilaterale samenwerkingsverbanden  tussen deelnemers ontstaan, voornamelijk gericht op “Brussel”. Het Netwerk trekt veel deelnemers, zeker als bekende Europa-deskundigen het woord voeren. We richten ons op actuele ontwikkelingen vanuit deze regio die een Europees karakter hebben. Sinds het begin van dit platform is er bovendien altijd een groep studenten MBO/HBO uit Friesland betrokken geweest, die veel gelezen hebben over Europa en binnen hun opleiding al een basiskennis over de EU verworven hebben.

Waarom is voor  jou de regionale benadering het antwoord op de Europese malaise?
Het gaat om de schaal van betrokkenheid. Het is niet voor niets dat een groot deel van de middelen van de EU bestaat uit gelden die bestemd zijn voor regio’s. De drie noordelijke provincies vormen samen zo’n regio die een goed aanzien heeft bij Europese Commissie in Brussel. De schaal van het Platform zelf is ook zo: het is niet te ver of te dichtbij en deelnemers zijn bereid om een bepaalde reis te maken naar Groningen, Leeuwarden of Emmen. We vergaderen per toerbeurt in deze drie gemeenten. Het ligt in de bedoeling om bijeenkomsten van het Platform samen te organiseren met aanverwante en relevante organisaties in desbetreffende gemeenten. Deze aanpak levert meer deelnemers en meer inkomsten op.

Voor cv van EBN erelid Hans van Borselen, zie pdf

UK Prime Minister May has triggered art. 50, the formal start of the Brexit procedure. A sad day for all of us who think we would work better together. Please read the policy paper of the EMI on the consequences of Brexit.

PDF