Het kan dus best. Althans, volgens een aantal gerenommeerde juristen: snel financiële sancties opleggen aan Budapest, omdat Orban de Europese regels stelselmatig aan zijn laars lapt. Na de felle kritiek op de nieuwe Hongaarse anti-LHBT-wetgeving hoeft Brussel het niet bij woorden te laten; zij heeft voldoende mogelijkheden om de geldkraan dicht te draaien en niet langer machteloos toe te hoeven kijken hoe door het Orban-regime de rechtstaat wordt verkracht.
Nergens tiert de corruptie zo welig als in Hongarije, een land dat in 1989 nog voorop liep, maar inmiddels het verst van alle nieuwe voormalige communistische lidstaten afgegleden is. Orban, schaamteloos nationalistische en antisemitische sentimenten exploiterend, windt er immers geen doekjes om wie en wat zijn grote voorbeeld vormen: Poetin en diens illiberale ‘democratie’.
Te lang heeft Brussel de kop in het zand gestoken, en tegen beter weter in gehoopt dat Orban voor rede vatbaar zou zijn. Het heeft een eeuwigheid geduurd voor de christen-democratische fractie hem eruit heeft durven te zetten, zodat Orban nu ook partijpolitiek in de rechts-extremistische hoek van de Le Pens en Salvini’s is beland, waarin hij allang thuishoort – en waar zich intussen ook ons eigen JA21 voor deelname aan een Europese fractie heeft aangemeld.
Da laatste is ook een leerzame ontwikkeling voor Den Haag, waar op het knusse Binnenhof altijd de neiging bestaat om de opvattingen van politieke extremisten van eigen bodem te bagatelliseren zodra het collega-kamerleden geworden zijn, met wie men in commissievergaderingen samen aan tafel zit. Zoals Brussel aan het verlammende gedoe rond Haider een langdurig trauma had overgehouden en dus lange tijd voor echt-principieel-moeilijk-doen teruggeschrokken is, zo heeft men in Den Haag na het totale taboeïseren van Janmaat van de weersomstuit Wilders en Baudet te veel genormaliseerd. Ik geloof bijvoorbeeld niet dat er veel kans is dat een Duitse evenknie van Martin Bosma het tot ondervoorzitter van de Bondsdag zou schoppen; de AfD wordt daar uit het presidium geweerd.
Dat pappen en nathouden met extreem-rechts niet helpt, omdat de Orbans dan niet inbinden maar juist verder gaan, begint nu eindelijk ook tot de Europese commissie door te dringen, waar het Europese parlement dat al veel langer heeft beseft. Als men het gezwel nu niet wegsnijdt, wordt het alleen maar groter. Was het eerst alleen Hongarije, en kwam daar vervolgens Polen bij (zodat beide landen elkaar de hand boven het hoofd konen houden), inmiddels is ook Slovenië van de foute partij – nota bene het komende halfjaar EU-voorzitter. Ook daar derailleert de regering steeds sneller, en net als in Polen en Hongarije op dezelfde wijze: de Trumpiaanse verdachtmaking van alle critici en opponenten, de ontwrichting van de trias politici door de onafhankelijkheid van de rechterlijk macht aan te tasten, en de breideling van de vrije pers.
Dat laatste gebeurt door bij de televisie handlangers te benoemen en die zo onder regeringstoezicht te brengen, door overheidsadvertenties en Europese perssubsidies alleen aan ‘eigen’ media te gunnen, door kranten door bevriende zakentycoons op te laten kopen. Het systeem-Poetin dus, en de terecht door Rutte aan Orban gestelde vraag luidt dan ook, wat Orban nog in de EU zoekt, als hij niets op heeft met Europa als westerse waardengemeenschap (Overigens ook voor Rutte nog in één adem met Europa een onwennig begrip). Waarom sluit hij niet samen met Warschau, Minsk en Moskou een nieuw Warschaupact?
Waarom Orban dat uit zichzelf niet doet is duidelijk: omdat daarvoor het EU-lidmaatschap voor zijn corrupte kliek veel te profijtelijk is. Dat is dus ook zijn achilleshiel: draai de geldkraan dicht, en hij staat voor het blok. En misschien moet inderdaad Brussel maar eens een voorbeeld stellen, om te voorkomen dat andere ultra-nationalistische autocraten-in-spe gaan denken dat zij straks ook overal mee weg zullen kunnen komen.
Ruttes vraag was terecht, maar Nederland heeft, als het om eerzame naleving van Europese regels gaat, wel zelf enige boter op het hoofd. Regels zijn regels? Ook als we even het stelselmatig oprekken van de fiscale regels om maar belastingparadijs te kunnen blijven buiten beschouwing laten, zijn er intussen een aantal affaires boven water gekomen. Na het toeslagenschandaal hebben we intussen het mestschandaal, dat niet los valt te zien van het stelselmatig niet naleven van alle verplichtingen aangaande de stikstofproblematiek, uit angst voor een luidruchtige en bij tijd en wijle zelfs handtastelijke boerenlobby.
En inmiddels is gebleken dat in het dossier van de pulsvisserij Henk Bleker niet alleen de regels ver heeft opgerekt, maar zelfs de wereld bewust heeft opgelicht, wat nu voor Nederland als een boemerang terugkomt. Herhaalde nadrukkelijke interne waarschuwingen dat het juridisch echt niet kon wat men deed, werden door de ambtelijke leiding en de staatssecretaris hooghartig terzijde geschoven om de langs legitieme weg onhaalbare beloftes aan het eigen electoraat gestand te kunnen doen. Net als bij de toeslagen was men ten departemente meer bezig met het verdoezelen van de waarheid dan met het onder ogen zien ervan. Vooralsnog zonder stafrechtelijke gevolgen voor de beroepsleugenaars.
Het maakt duidelijk hoe de afgelopen tien jaar ook in Nederland de rot in het systeem is geslopen, en dat er weinig grond is voor de hooghartigheid waarmee Den Haag traditioneel graag andere Europese wetsovertreders bejegent. Waaronder de Grieken met hun belabberde staatshuishouding, die mede dankzij de jarenlange Haagse verwelkoming van Griekse belastingontduikers op de Amsterdamse Zuidas nog eens extra belabberd is. Nederland en Europese waarden? Niet als dat financieel te nadelig is. Erst kommt das Fressen und dann die Moral.
Thomas von der Dunk, 9 juli 2021