Veilig opgesloten binnen de eigen grenzen, waar alleen Den Haag nog over gaat, niemand meer het land in, bijna alle buitenlandse werknemers terug naar huis, de ‘dictatoriale’ Europese Unie gereduceerd tot wat handelscontacten, de moskeeën dicht, en de culturele sector van links-elitaire subsidieslurpers in puin: wordt de natte droom van Wilders en Baudet nu werkelijkheid?
Wel, zou ik tegen hun kiezers zeggen: kijk uit waarvan je droomt. Dit is wat die droom van veilige gesloten grenzen, waarbij ieder land heel souverein zijn eigen ding doet, óók betekent: geen bruinbakvacanties op Spaanse stranden, een volledig vastlopende economie, want we kunnen het echt niet meer als Nederland alleen. Cruciale medische producten komen uit China: misschien uit diplomatiek oogpunt toch wat handiger om de eigen racistische sentimenten te bedwingen. De fabricage van veel goederen is zeer internationaal georganiseerd, zeker alle Europese economieën zijn nauw met elkaar verweven, en alleen voor wie de rest van zijn leven van zelfgekweekte bruine bonen wil leven, begint nu het paradijs.
En o ja: het Immense Vraagstuk van het handenschudden – tot voor kort het ijkpunt voor het ware Nederlanderschap – heeft zich nu ook vanzelf opgelost.
In de huidige coronacrisis vallen de grote helden van Alt-Right als incompetente dilettanten door de mand. Figuren als Bolsonaro en Trump, die het virus als een hoax afdeden, als een tegen hen gericht complot, en wekenlang in een staat van ontkenning verkeerden, omdat zij de wetenschap als een bedreiging voor hun eigen bouwwerk van leugens beschouwen. ‘De mensen hebben schoon genoeg van deskundigen’, zo heette het in 2016 in het Brexitkamp, en dus zette Trump alle pandemie-experts die hij van Obama geërfd had, uit de nationale veiligheidsraad. Terecht zette Madame Tussaud in Amsterdam onlangs hém buiten de deur.
In plaats daarvan kregen we een bigotte kwezel als vice-president Pence, die als gouverneur van Indiana bij een aids-uitbraak vijf jaar meende dat het belangrijkste bestrijdingsmiddel bestond uit vurig bidden. Zulke godsdienstige gekte blijft niet tot het Witte Huis beperkt. In Iran bleven de heilige plaatsen in Quom eveneens veel te lang open om voor redding te bidden, terwijl die juist de belangrijkste besmettingshaard bleken; in Zimbabwe noemde de minister van Defensie het virus een straf van God voor westerse landen die zijn land met sancties belagen.
Sowieso werd een opmerkelijke cultuurkloof tussen Europa en Amerika zichtbaar: sloeg men bij ons massaal pleerollen in, ginds volgde een run op wapenwinkels. Overigens: ook bij ons ontspoorde het Reformatorisch Dagblad, door in een onsmakelijk domineescommentaar het virus te presenteren als een Goddelijke oproep tot bekering. De ellende komt zogezegd allemaal omdat inzake abortus en euthanasie en homohuwelijk de Nederlandse grondwet nog niet naadloos met het SGP-partijprogramma samenvalt.
Zouden ‘de mensen’ nog steeds genoeg van deskundigen hebben? Interessant is de status als autoriteit die het RIVM en de WHO intussen hebben verworven. Enige maanden terug, toen de Brabantse boeren naar Bilthoven optrokken om de wetenschap hun waarheid op te leggen – je hoort ze nu even niet meer – was dat nog anders, en doken ook de Nederlandse Alt-Right-populisten op het Malieveld op. Plotseling prefereert men ook in die kring, na alle virologische zelfkazerij, intussen liever deskundigen boven dilettanten, ofschoon dat leerproces bij Baudet – de zelfbenoemde grootste intellectueel aller tijden – nog wat moeizaam verloopt.
Ongeacht alle vallen en opstaan zijn de regeringen van Europese democratieën toch te verkiezen blijven boven ‘doortastende’ autocraten als Xi of Trump. Duidelijk is immers dat zowel China als Amerika aanvankelijk het probleem hebben genegeerd, omdat het eigen populariteitsbelang belangrijker werd geacht. Inmiddels hebben we een propaganda-oorlog tussen Washington en Beijing, waarbij men elkaar er min of meer van beschuldigd het virus gefabriceerd te hebben (en anders zit volgens Fox wel Soros of de Deep State erachter). En dan is er nog de perfide trollenfabriek van Poetin, van wie Baudet in Brussel de Britse buikspreekpop John Laughland tot fractie-assistent heeft benoemd.
Desondanks zullen ook Europa en Nederland er niet aan ontkomen, om enige lessen te trekken. Aan vorige crises, van sars en ebola, waren we nog ontsnapt, en dat heeft toen niet tot bezinning geleid – evenmin als al die ziektes die aan het massale rondslepen van dieren verbonden zijn. Bij elk beest hebben we het wel een keer gehad: koeien, varkens, geiten, kippen. In dat opzicht zal ook de agrarische sector in exportland Nederland anders moeten – en het valt te hopen dat als straks die stikstofmaatregelen echt geïmplementeerd moeten worden, niet weer een deel van de regeringspartijen voor de eerste tractorterrorist door de knieën gaat.
Twee hele concrete lessen tenslotte. Wat mij zorgen baart, is tot nu toe niet – van Italië afgezien – het aantal dodelijke slachtoffers. Dat is, hoe treurig ook, voor een pandemie toch echt nog minimaal. Ik bedoel: bij de Spaanse Griep van 1918 gingen heel wat meer mensen dood, om van de Zwarte Dood in 1348 te zwijgen. Nee: zorgwekkend is dat met duizend intensive care-patiënten het zorgsysteem al overbelast raakt. Een gebrek aan reservecapaciteit! Juist ook in Nederland: bijna nergens is het aantal ziekenhuisbedden per inwoners zo gering. Dat valt niet los te zien van het marktdenken, waarbij zorginstellingen steeds meer als bedrijven moeten functioneren, die vooral op zuinigheid afgerekend worden.
Een gebrek aan reservecapaciteit ook waar het mondkapjes betreft, toch een vrij simpel product. Het marktstreven naar kostenreductie en efficiëntie heeft ertoe geleid dat die eigenlijk op slechts twee locaties worden gefabriceerd: in Wuhan en Noord-Italië. Ai! Leg als Europa voortaan niet meer alle eieren in één mandje.
Thomas von der Dunk, 23 maart 2020